Περί τοιαύτης
ουν πόλεως
μαχόμενοι (1)
Ε Ι Ν Α Ι ΕΝΑ πολύ ενδιαφέρον, πικρό άρθρο,
σήμερα στη «ΣΗΜΕΡΙΝΗ» (σελ.26) του πρώην αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Παναγιώτη Περσιάνη, με τίτλο «Εθνική ταυτότητα και το μέλλον της χώρας».
Αποτυπώνει την πολύ χαμηλή αυτοεικόνα, την έλλειψη αυτοεκτίμησης, που διακατέχει σήμερα τους πολίτες αυτής της πολιτείας. Την περιφρόνηση, την έλλειψη περηφάνιας και την ντροπή ακόμη που νιώθουν σήμερα οι Έλληνες Κύπριοι ως πολίτες του κυπριακού κράτους, του συγκεκριμένου πολιτικού συστήματος της νυν κυπριακής πολιτείας.
Άλλη μια όψη εκείνου του πρωτοφανούς 56,03% στο οποίο σκαρφάλωσε η Αποχή των ψηφοφόρων από τις εκλογές της 25ης Μαΐου 2014…
Μ Ε Θ Α Υ Ρ Ι Ο ΣΤΟ Πανεπιστήμιο Κύπρου
ο καθηγητής Γεώργιος Ξενής ξεκινά τα εσπερινά
«μαθήματα αρχαίων ελληνικών για ενήλικες» (ενδιαφερομένους).
Με σπουδαιότατο αντικείμενο μελέτης, το κορυφαίο ανά τους αιώνες, παγκοσμίως, εγκώμιο για την πραγματική, την άμεση, δημοκρατία των πολιτών. Εκείνην που πρώτοι επινόησαν, κάτω από τον ιερό βράχο της Ακροπόλεως, οι αρχαίοι Αθηναίοι τον 5ο αιώνα π.Χ.: Τον Περικλέους Επιτάφιο στο Β 35-46 του Θουκυδίδη. Την ύψιστη περηφάνια, την αυτοεκτίμηση και την άχρι θανάτου αφοσίωση στην πατρίδα – πολιτεία – πόλι, στο δημοκρατικό της πολίτευμα και ιδίως στο πολιτεύειν όλων των πολιτών. Ένα κράτος – πόλι, τέτοιας ποιότητας και τέτοιου περιεχομένου ώστε να’ ναι περήφανοι να θυσιαστούν γι’ αυτήν οι πολίτες – οπλίτες της: «Περί τοιαύτης ουν πόλεως, μαχόμενοι ετελεύτησαν»…
Π Ο Ι Α Σ ΚΑΙ πώς, «τοιαύτης» πατρίδος – κράτους – πολιτεύματος;
– Τι είδους δημοκρατία;
– Με τι είδους πολίτες που πολιτεύουσιν (κι όχι πολιτεύονται) (Β-46);
Ο Επιτάφιος του Περικλή καυχιέται και καμαρώνει ότι:
Χρώμεθα γάρ πολιτεία ου ζηλούση τους των πέλας νόμους, παράδειγμα δε μάλλον αυτοί όντες τισίν ή μιμούμενοι ετέρους. Και όνομα μεν δια το μη ες ολίγους αλλ’ ες πλείονας οικείν δημοκρατία κέκληται = Έχουμε πολίτευμα που δεν χρειάζεται να αντιγράφει τους θεσμούς των άλλων, μάλλον οι ίδιοι αποτελούμε υπόδειγμα για άλλους παρά μιμούμαστε άλλους. Και ονομάζεται το πολίτευμα αυτό, επειδή δεν αποβλέπει στο συμφέρον των λίγων αλλά των πολλών, δημοκρατία (όπως δοκίμασε να το μεταφράσει ο Ν. Σκουτερόπουλος «Θουκυδίδη Ιστορία 2011 εκδ. Πόλις).
Τ Η Σ ΤΟΙΑΥΤΗΣ δημοκρατίας – υπόδειγμα, τα δεκαπέντε κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα που προβάλλει ο Περικλέους Επιτάφιος, γνωστά, βεβαίως, αλλ’ εντελώς περιφρονημένα μετά από 2.500 χρόνια, απ’ τους απογόνους των αρχαίων δημιουργών τους, θα τα παραθέσει από αύριο η στήλη, έτσι όπως κι ίδια τ’ αντιλαμβάνεται ως πρωτίστως χρειαζούμενα σήμερα στο κατάντημα όπου κατρακυλήσαμε…
Περί τοιαύτης
ουν πόλεως
μαχόμενοι (2)
Δ Ε Ν ΕΙΝΑΙ βέβαια για να την αντιγράψουμε την αρχαία Δημοκρατίαν την Αθήνησιν. Παραμένουν, όμως, επί 25 αιώνες διαρκώς ολόφρεσκα, ως αειθαλή επίτευγμα, τα συνιστώντα χαρακτηριστικά της γνωρίσματα. Ώστε, με τον κατάλογό τους ανά χείρας, όπως αυτός προκύπτει από τον Περικλέους Επιτάφιο του Θουκυδίδη (Β 35-46), να θέτουμε προς εαυτούς για τη σημερινή μας πολιτεία – πατρίδα – κράτος και ιδίως για τον τρόπο που πολιτεύουμε, τ’ ακόλουθα ερωτήματα:
1. Έχουμε, άραγε, τοποθετήσει πάνω απ’ όλα την ελευθερία; Είναι εύδαιμον και για μας το ελεύθερον;
2. Καλλιεργούμε την ευψυχία, προκειμένου να διεκδικήσουμε την ελευθερία – «το δ’ ελεύθερον το εύψυχον» – και για τα παιδιά μας να την εξασφαλίσουμε;
3. Κατορθώσαμε, μήπως, δημοκρατικό πολίτευμα, όπου την εξουσία να την ασκεί διαρκώς όλος ο λαός, η κοινωνία των πολιτών, ως συγκροτημένο κυρίαρχο θεσμικό όργανο της πολιτείας – Εκκλησία του Δήμου – και όχι κάποιοι ολίγοι πολίτες;
4. Ντρεπόμαστε, άραγε, όσοι δεν ενδιαφερόμαστε για τα πολιτικά ότι, δεν κρινόμαστε απλώς αδιάφοροι, αλλά άχρηστοι καταντούμε να θεωρούμαστε;
5. Αναδεικνύουμε, μήπως, στα δημόσια αξιώματα και διαρκώς ανακλητούς, εκείνους που είναι οι πραγματικά ικανοί και οι άξιοι, ανεξαρτήτως τάξεως, οικογενειακής ή κομματικής προελεύσεως και πλούτου;
6. Πειθαρχούμε στους νόμους όχι από φόβο για τις ποινές, αλλά από εσωτερικό σεβασμό και ντρεπόμαστε, άραγε, να παρανομήσουμε;
7. Αντικρίζουμε τους κινδύνους με αυτοπροαίρετη ανδρεία ή μήπως επειδή μας επιβάλλει ο νόμος την υπακοή;
8. Φροντίζουμε τα δημόσια πράγματα όπως τις ιδιωτικές μας υποθέσεις;
9. Διαθέτουμε τον πλούτο μας για να τον χρησιμοποιούμε σε κοινωφελή έργα ή μόνο για να καυχιόμαστε και να ποζάρουμε;
10. Αγαπούμε το ωραίο, αλλά μένουμε απλοί και φιλοσοφούμε χωρίς να γινόμαστε νωθροί; «Φιλοκαλούμεν τε γαρ μετ’ ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας»;
11. Καλλιεργούμε άφοβα τον ελεύθερο διάλογο για ν’ ακούμε όλες τις γνώμες, να φωτίζουμε όλες τις πτυχές, ώστε ν’ αποφασίζουμε τα πιο σωστά;
12. Έχουμε, μήπως, την αναγκαία γενναιότητα που δεν κάμπτεται μπροστά σε όσα από πριν ζυγίζουμε ως φοβερά, ούτε λιποτακτούμε απέναντι στον κίνδυνο;
13. Θεωρούμε, άραγε, την ανδρεία ως στολίδι της πολιτείας;
14. Προτιμούμε την αντίσταση, έστω κι αν οδηγήσει στον θάνατο, παρά τη δειλία και μια ζωή ντροπιασμένη;
15. Έχουμε, μήπως, αποδείξει στην πράξη, ως πολιτεία, πως ενστερνιζόμαστε το αξίωμα ότι, εκεί όπου ορίζονται σπουδαία έπαθλα για την ανδρεία, εκεί και υπάρχουν οι άριστοι πολίτες («άθλα γαρ οίς κείται αρετής μέγιστα, τοις δε και άνδρες άριστοι πολιτεύουσιν»);
Περί τοιαύτης
ουν πόλεως
μαχόμενοι (3)
Α Λ Λ ’ ΟΜΩΣ οι Έλληνες Κύπριοι, δεν είχαν μιαν «τοιαύτην» πατρίδα – πόλι – κράτος, υπόδειγμα ελεύθερου και ακμάζοντος δημοκρατικού πολιτεύματος, όπως των αρχαίων Αθηναίων που εγκωμίαζε το 430π.Χ. ο Περικλής (Θουκυδίδη Β 35-46), ώστε να’ ναι περήφανοι γι’ αυτήν, όταν λ.χ. ήσαν σκλάβοι της στυγνής αγγλοκρατίας.
Δεν υπέφεραν, όμως, από έλλειψη αυτοεκτίμησης.
Δεν είχαν χαμηλή αυτοεικόνα.
Δεν περιφρονούσαν ούτε και ντρεπόντουσαν για την Κύπρο, όπως συμβαίνει στη σημερινή κατάντια, που ανέλυσε το Σάββατο στο άρθρο του «Εθνική ταυτότητα και το μέλλον της χώρας» («Σ» 6.9.14 σελ.27) ο κ. Παναγιώτης Κ. Περσιάνης κι απετέλεσε αφορμή για τα δικά μας σχόλια. Έγραψε, άλλωστε, ο ίδιος στο άρθρο του ότι: «Είναι μεγάλη ανάγκη να αναβιώσει η δυνατή αγάπη για την πατρίδα που επέδειξε ο λαός μας το 1955-59»…
Δ Ε Ν ΕΙΧΑΝ, όμως, ζήσει τέτοιου μεγαλείου πατρίδα και δεν ζούσαν τότε τέτοιας ποιότητας πολίτευμα, μ’ εκείνα τα 15 συνιστώντα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που η χθεσινή στήλη τρύγησε απ’ τον Περικλέους Επιτάφιο.
Για παράδειγμα:
– Ζούσε, άραγε, τοιαύτης πόλεως καμάρι, Μάρτιο του 1957,
στην αγγλοκρατούμενη Κύπρο του δήμιου Στρατάρχη σερ Τζων Χάρντινγκ,
η γριά Αντωνού, μάνα του Γρηγόρη Αυξεντίου,
όταν κραύγαζε «χαλάλι σου πατρίδα το παιδί μου»;
Η απάντηση δεν είναι δύσκολη:
Και βέβαια την ζούσε!
Ως εντελώς επικείμενη!
Ψυχή τε και σώματι βιωνόταν ως: Ευλογημένη η ερχόμενη!
Μετά βεβαιότητος επικείμενη!
Διότι, όπως όλοι οι Έλληνες,
ζούσε τον υπέρλαμπρου ηρωισμού αγώνα της ΕΟΚΑ μας.
Στον οποίο, κάθε θυσία βιωνόταν ως μία ακόμη
εμπράκτως προστιθέμενη βεβαιότητα
για την απελευθέρωση της πατρίδας:
Κ Α Ι ΠΟΙΑ, άραγε, πατρίδα μπορούσε να είναι πιο τέλεια
από εκείνην που για χάρη της,
ο ανθός της ανδρείας και της λεβεντιάς
γινόταν αυτοπροαιρέτως ολοκαύτωμα στο Μαχαιρά
κι ανέβαινε στην Αγχόνη των Εγγλέζων τραγουδώντας περήφανα,
«απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά
και σαν πρώτα ανδρειωμένη, χαίρε, ώ χαίρε ελευθεριά»;
Ο διεξαγόμενος αγώνας, λοιπόν, για την απελευθέρωση:
Επειδή των Ελλήνων ανέκαθεν, διά μέσου των αιώνων,
μία υπήρξε η «μυστική συνταγή» επιβίωσης :
Το εύδαιμον το ελεύθερον,
το δ’ ελεύθερον το εύψυχον κρίναντες
μη περιοράσθε τους πολεμικούς κινδύνους (Θουκ. Β-43)…
Α Ν Τ Ι Σ Τ Ρ Ο Φ Ω Σ ανάλογο:
Ποια πατρίδα μπορεί να’ ναι σήμερα πιο άθλια και πιο επαίσχυντη,
να ντρέπονται γι’ αυτήν οι πολίτες της,
από εκείνην που την σέρνουν,
επί 40 χρόνια 2ης Τουρκοκρατίας των μισών της εδαφών,
στην ολοκληρωτική τουρκική συγκυριαρχία
του Διζωνικού Συνεταιρισμού Δύο Ίσου Καθεστώτος Συνιστώντων Κρατών;
Είναι κανείς έτοιμος – έστω κι ένας – να θυσιαστεί
περί τοιαύτης τουρκικής συνιδιοκτησίας πατρίδα;
ΛΑΖΑΡΟΣ Α. ΜΑΥΡΟΣ